Hyzop

Hyzop

Hyssopus officinalis, Rodzina: Labiatae

Hyzop znany jest głównie z opisu biblijnego, z którego dowiadujemy się, że ma właściwości oczyszczające: "Pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty" /Ps 51,9/. Hipokrates jako pierwszy zalecił stosowanie  hyzopu na zapalenie oskrzeli. Od jego czasów, ludowa tradycja zielarska wykorzystuje hyzop pomocniczo w przeziębieniach, na chrypkę, gorączkę, ból gardła, choroby płuc i opryszczkę.

Paul Beyerl - amerykański pastor, zielarz, znany ze swoich licznych publikacji -  w jednej ze swoich najbardziej popularnych książek „Kompendium Magii Zielarskiej” stwierdza, że „prawdopodobnie nie ma lepszego zioła do fizycznego oczyszczenia swojej własnej świątyni, rytualnych przedmiotów czy nawet rytualnych szat ... Hyzop jest również ziołem do kąpieli, przynoszącym oczyszczenie duchowe, emocjonalne i fizyczne."

Opis hyzopu

Hyzop jest zimozielonym krzewem, dorastającym do  160 cm wysokości, ma wąskie liście i podwójne kwiaty wargowe. W zależności od gatunku możemy rozróżnić kwiaty w kolorach od białego do fioletowego, różowe, niebieskie lub fioletowo - niebieskie. Hyzop pochodzi z Europy Południowej, rośnie dziko w krajach basenu Morza Śródziemnego, zwłaszcza na Bałkanach i w Turcji.

Wąskie, ciemne zielone liście hyzopu mają aromat miętowy, charakteryzują się silnym, gorzkim smakiem, który jest przenikliwy i trwały. Małe kwiaty, zazwyczaj fioletowo-niebieskie,  czasami pojawiają się w kolorze różowym lub białym. Białe mają ten sam smak, ale są nieco łagodniejsze. Amerykańska roślina zwana hyzopem bądź kłosowcem anyżowym, Agastache foeniculum, nie jest botanicznie związana z hyzopem.

Jego spiczaste liście i purpurowe kwiaty o zapachu i smaku anyżu wykorzystuje się jako herbatkę ziołową.  Świeżym lub suszonym hyzopem można zastąpić ziarna anyżu w dowolnym przepisie.

Zastosowanie kulinarne hyzopu

Hyzop jest ulubieńcem twórców gorzkich likierów i nalewek takich jak Absynt, Benedyktyn lub Chartreuse.  Wiele osób uważa, że przyprawa ta jest zbyt ostra do stosowania w tradycyjnej kuchni. Należy zatem wykorzystywać hyzop z umiarem, gdyż bardzo szybko zagłusza inne przyprawy.

Jako przyprawa do zielonej sałaty wystarczą dwa, trzy liście lub kwiaty. Już niewielka ilość hyzopu może mile zaskoczyć w potrawach z owoców, takich jak kompoty lub duszone śliwki. Hyzop doskonale podkręca smak brzoskwiniowych cobblerów, które bez tej przyprawy były by słodkie i łagodne. Aby wydobyć z potrawy ciekawy aromat, wystarczy posypać ją niewielką ilością mielonego suszonego hyzopu, lub dodać dwa razy tyle drobno posiekanych świeżych liści.

Szczypta ziół doskonale komponuje się z zupami z groszku i soczewicy oraz nadaje smak daniom z pieczarek. Kiełbasy, pasztety i mięsiste gulasze często doprawia się hyzopem, charakteryzującym się mocnym smakiem. Odrobina hyzopu wydobędzie pełnię smaku pikantnych sosów owocowych do kaczek, gęsi lub indyka.

W Izraelu hyzop czasami stosuje się zamiennie z tymiankiem w mieszance ziół, sezamu i soli zwanej  za’atar. Kwestią dyskusyjną pozostaje fakt, czy dzisiejszy hyzop jest tym samym ziołem, o którym mowa w Biblii, a sprawa jest na tyle mało prawdopodobna, iż pozostaje ostatecznie nierozstrzygnięta. Hyzop rewelacyjnie współgra ze smakiem ryb, które w niektórych regionach Panamy są karmione jego liśćmi, dzięki czemu same w sobie nabierają smaku tej przyprawy.

Przypisywane właściwości lecznicze hyzopu

Hyzop jest stosowany zasadniczo w ten sam sposób jak szałwia, z którą w połączeniu tworzy płukankę na ból gardła. Herbatka ziołowa z hyzopu może być stosowana na trawienie, w przypadku problemów z  płucami, a także pomaga pozbyć się z organizmu robaków oraz łagodzi opryszczkę towarzyszącą  gorączce.

Jego silne olejki eteryczne działają na niestrawność, wzdęcia i kolki. Hyzop lekarski używany jest głównie do łagodzenia kaszlu i przekrwienia dróg oddechowych, a w mieszance z szantą zwyczajną pomaga na zapalenie oskrzeli i astmę, kaszel z powodu przeziębienia, a także infekcje nosa i gardła.

Zapach hyzopu przypomina kamforę, zatem tak jak ona działa odstraszająco na ćmy i inne owady. Roślina ta wzmaga produkcję śluzu, pobudzając tym samym odkrztuszanie, co jest bezcenne w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, które wymagają ciągłego oczyszczania z flegmy. Niestety hyzop może podrażniać błony śluzowe, więc najlepiej używać go po infekcji, gdyż tonik ziołowy ma również działanie wzmacniające.

Hyzop można stosować pomocniczo przy oparzeniach, siniakach i ranach skóry. Zwilżone liście i kwiaty należy umieścić bezpośrednio na skórę lub pomiędzy warstwami gazy i okładać chore miejsca. Można również zrobić wywar z hyzopu poprzez zalanie dwóch łyżeczek suszonego hyzopu wrzącą wodą. Napar gotowy jest po 20 minutach. Po schłodzeniu, należy go odcedzić,  następnie zanurzyć w nim czystą bawełnianą tkaninę i przyłożyć do zakażonego miejsca.

Można również spróbować wykorzystać ekstrakt z hyzopu w walce z wirusem opryszczki. Jest skuteczny na użądlenia i ugryzienia owadów, a także uśmierca wszy.

Uprawa hyzopu

Nasiona wysiewa się na wiosnę, sadzonki muszą znajdować się w odległości  40-50 cm od siebie. Hyzop można także rozmnażać z sadzonek lub przez podział korzeni na wiosnę lub jesienią. Hyzop potrzebuje dobrze przepuszczalnej gleby, pełnego nasłonecznia, choć toleruje lekki półcień. Jest rośliną krótkotrwałą, często sadzi się ją w towarzystwie kapusty i winogron, w celu odstraszania ciem. Hyzopu nie należy sadzić w bliskim sąsiedztwie z rzodkiewką.

Liście hyzopu można zachować dzięki suszeniu. Roślinę zbieramy przez ucięcie łodyg tuż przed otwarciem się kwiatów, zwykle około sierpnia. Wybieramy tylko zielone części roślin, które nie są zdrewniałe. Hyzop należy zbierać w suchy dzień, w czasie, gdy osiągnie swą dojrzałość, ponieważ stężenie składników aktywnych jest wtedy najwyższa. Zebrany hyzop powinien być szybko wysuszony i umiejscowiony z dala od jasnego światła słonecznego w celu zachowania jak największej ilości aromatycznych składników i zapobiegania utlenianiu.

Wymagana jest dobra cyrkulacja powietrza – idealnym miejscem na przechowywanie hyzopu będzie szafa wyciągowa z otwartymi drzwiczkami lub słoneczny pokój, w którym temperatura mieści się w zakresie 20-32° C. Liście hyzopu powinny wyschnąć w przeciągu nie dłużej niż sześciu dni – zaczynają wtedy żółknąć i i tracą swój smak. Suszone liście należy przechowywać w czystych, suchych, oznakowanych opakowaniach hermetycznych przez okres 12-18 miesięcy.

Inne nazwy Hyzopu

Ogrodowy hyzop, Yssop, Hyssop Herb, Isopo, Ysopo, Hyssop (ang.)

KUP Hyzop w sklepie internetowym