Kolendra

Kolendra

Kolendra pochodzi prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu i południowej Europy, ale od tysiącleci znana jest także w Azji. Można ją napotkać dziko rosnącą w Egipcie i Sudanie oraz na angielskich polach. Wspomniana jest w Biblii w Księdze Wyjścia i w Księdze Liczb, gdzie kolor "manny" porównany jest właśnie z kolendrą. Obecnie nasiona produkowane są w Rosji, w Indiach, w Ameryce Południowej, Afryce Północnej – zwłaszcza w  Maroku, a także w Holandii. Do Wielkiej Brytanii sprowadzona została przez Rzymian, którzy używali jej w kuchni i w medycynie. Powszechne stosowanie kolendry znane było w kuchni angielskiej aż do renesansu, kiedy to pojawiły się nowe, egzotyczne przyprawy.

Kolendra znana była wśród starożytnych lekarzy - Hipokratesa i Pliniusza, którzy nazywali zioło kolendrą ze względu na jej woń przypominającą zapach insekta (gr. coris – gryźć), lub też dlatego, że młode nasiona z wyglądu przypominają europejską pluskwę domową Cimex lectularius.

Kolendrę uprawia się z nasion. Preferuje ciepłe i suche warunki. W przypadku gdy wysiane są wiosną, nasiona potrzebują trochę czasu na przystosowanie się do warunków. Gdy tylko nasiona są dojrzałe, zanim spadną powinny być zebrane – zazwyczaj po około 90 dniach. Gdy zapach nasion stanie się przyjemny, oznacza to, że są dojrzałe. Nasiona wysiewa się w lecie ze względu na liście rośliny. Kolendra to nasionka małej rośliny. Są prawie kuliste - jeden koniec jest lekko zaostrzony, a pozostałe są spłaszczone. Ziarno kolendry ma 3 – 5mm długości, które po wysuszeniu ma zwykle kolor brązowy, ale może być także, zielony lub białawy. Zwykle sprzedaje się wysuszone nasiona, które czasami dzielą się na połówki lub rozsypują się w proszek. Kolendra jest dostępna zarówno w całości jak i w postaci zmielonej. Świeże liście kolendry również stosuje się jak zioła.

Bukiet: Dojrzałe nasiona są słodkie i aromatyczne, a niedojrzałe charakteryzuje nieprzyjemny zapach. Liście mają specyficzną woń.

Smak: Nasiona mają łagodny, ciepły i słodkawy smak, z delikatną nutką skórki pomarańczowej. Liście doskonale komponują się z wieloma ostrymi potrawami z Indii, Meksyku i Bliskiego Wschodu.

Skala ostrości: 1

fot. kolendra ziarno

Przygotowanie i przechowywanie kolendry

Najczęściej spotykana postać kolendry to grubo zmielona lub drobno sproszkowana - w zależności od efektu jaki chcemy osiągnąć. Najlepiej jest ją kupić w całości, ponieważ jest wtedy krucha, dająca się łatwo rozetrzeć w moździerzu. Mielona kolendra potrafi bardzo szybko utracić swój smak i aromat, dlatego powinna być przechowywana w szczelnym pojemniku. Całe nasiona można przechowywać bardzo długo. Chcąc spotęgować smak kolendry należy delikatnie opiec nasionka przed użyciem. Kolendra charakteryzuje się łagodnym smakiem, dlatego można stosować większe ilości niż symboliczna szczypta. Przed użyciem liści, należy je rozdrobnić lub pokroić. Tracą one smak przy suszeniu, można je jednak zamrozić w postaci kostek lodu po uprzednim blanszowaniu lub pokrojeniu.

fot. kolendra zmielona

Zastosowanie kulinarne kolendry

Kolendra najczęściej znajduje zastosowanie jako dodatek do curry, gdzie dodana jest w postaci grubo zmielonej - zwłaszcza w Indiach – dzięki czemu  uzyskuje się chrupiącą konsystencję. Ziarna mogą być również dodatkiem aromatyzującym gulasze i zupy. Dobrze komponują się także z wędzonym mięsem i dziczyzną. Kolendra jednym ze składników mieszanki przyprawowej garam masala, przypraw do marynat, wykorzystana jest również jako dodatek do ciast, pieczywa i innych produktów piekarniczych.

Kolendra jest charakterystyczna dla kuchni arabskiej, będąc nieodzowną przyprawą do potraw z jagnięciny, z mięsa koźlego, a także wszelakich nadziewek i farszów. Popularna arabska mieszanka przypraw Taklia w swoim składzie zawiera kolendrę i czosnek. Kolendra jest idealnym duetem wykorzystanym do przyprawiania greckich potraw falafel oraz  egipskich przekąsek dukka, będących kombinacją smakową prażonego sezamu, orzechów laskowych, soli i pieprzu. Kolendra doskonale komponuje się z szynką i wieprzowiną, zwłaszcza, gdy do potrawy dodana jest pomarańcza.

Kolendra nadaje niepowtarzalny smak daniom rybnym, a wraz z innymi przyprawami wtarta w kurczaka lub rybę utworzy pyszną aromatyczną skórkę. Niezwykły smak uzyskamy smażąc kilka nasion kolendry z kiełbasą. Kolendra jest dopełnieniem wielu receptur chilli, takich jak Harissa – bardzo pikantny sos z czerwonej papryki pochodzący z Afryki Północnej. Kolendrę można dodać do serka wiejskiego. Wykorzystuje się zawsze świeże liście. Występują w kuchni Bliskiego Wschodu, a także w hiszpańskiej, indyjskiej, w kuchniach orientalnych i południowoamerykańskich. Kolendrę można stosować jak pietruszkę posypując nią mięso mielone, sosy puree, zupy i curry – zwłaszcza bhuna. Zarówno nasiona, jak i liście można wykorzystać jako składniki wielu sałatek. W Tajlandii korzeń rośliny kolendry służy do przyprawiania mięs i curry.

Właściwości lecznicze kolendry

Olej z kolendry jest aromatyczny, wiatropędny, stymuluje pracę żołądka i jelit. Jest na ogół korzystny dla układu nerwowego.  Kolendra znajduje zastosowanie w produkcji środków przeczyszczających. Kolendrę wykorzystywano w walce z Ogniem św. Antoniego (ergotyzm) lub różyczce - ciężkie paciorkowe zakażenia skóry które nim nastała era antybiotyków spowodowały wiele ofiar śmiertelnych. W Azji zioło jest wykorzystywane przeciwko hemoroidom, jako środek przeciwbólowy i przeciwobrzękowy, zapobiega kolce, hemoroidom i zapaleniu spojówek, przynosi ulgę w chorobach reumatyzmu i nerwobólów. Nasiona w postaci kremu stosuje się w leczeniu owrzodzenia jamy ustnej i jako okład na wrzodów i zakażenia. Ostatnie badania dowiodły, że kolendra na schorzenia żołądkowe zarówno u dorosłych, jak i u cierpiących na kolkę dzieci.

Kolendra zawiera przeciwutleniacz, który zapobiega wchłanianiu się tłuszczów zwierzęcych. Wykazano, że kolendra pomaga we wszelkiego rodzaju dolegliwościach żołądkowych -  w niestrawności, wzdęciach i  biegunce. Słaba herbatka z kolendry może być stosowana na kolki u dzieci w wieku poniżej 2 lat. Jest bezpieczna dla niemowląt, uśmierza  ból.

Zarówno kolendra jak i kolendra siewna zawierają substancje, które niszczą niektóre bakterie i grzyby, zapobiegając infekcjom ran. Nasionami kolendry można posypać niewielkie skaleczenia i zadrapania, po uprzednim wymyciu i wysuszeniu zranionego miejsca. Intrygujące nowe badania dowodzą, że kolendra ma działanie przeciwzapalne. Ponieważ ból stawów jest spowodowany stanem zapalnym - olejem z kolendry może przynieść ulgę.

KUP Kolendrę w sklepie internetowym