Komosa piżmowa

Komosa piżmowa

Rodzina: Chenopodiaceae (rodzina komosowatych)

Komosa była charakterystyczna dla kuchni Majów zamieszkujących Jukatan i Gwatemalę. Angielska nazwa „epazote” wywodzi się z kontaminacji dwóch słów używanych w języku azteckim, które odzwierciedlają intensywny aromat: „epote”, co znaczy nieprzyjemny lub odstręczający oraz „epatzotl” – potocznie Szwedzi nazywają ją „citronmalla” ze względu na cytrynowy posmak.

W południowej części Stanów Zjednoczonych stosuje się ją jako lek w walce z pasożytami układu pokarmowego – stąd jej amerykańska nazwa „wormseed” (dosłownie: nasienie robaka). Komosa pochodzi z południowego Meksyku i środkowej Ameryki, współcześnie jest używana również w Stanach Zjednoczonych,  Azji i Europie.

Opis komosy piżmowej

We wczesnym okresie liście komosy są drobne, wystrzępione i zielone, a z czasem grubieją, przyjmując kolor czerwony. Młode liście są delikatniejsze, mają mniej gorzki posmak.  Używa się zarówno świeżych, jak i suszonych. Podczas gotowania nie oddziela się łodygi - co więcej, używa się nawet kwiatu i niedojrzałych nasion.

Komosę charakteryzuje ziołowy, mocny, gorzki smak z mdląco kwaśną nutą. Wydziela ostrą woń terpentyny z tonami kamfory i mięty. W suszonej postaci ma uboższy smak niż świeżo podana.

W skład komosy wchodzi mniej niż 1% oleju. W przeważającej części zawiera monoterpeny i ich pochodne, takie jak askaridol (aż do 70%), limonen, p-Cymen z kamforą, α-Pinen, mircen, terpinen, tymol i trans-karweol. Zawiera wapń, żelazo, fosfor, witaminę A, witaminę C i niacynę.

Kulinarne zastosowanie komosy piżmowej

W Meksyku i Ameryce Środkowej używa się świeżej komosy jako przyprawy do sałatek, zup i mięsa, huitlacoche (głownie kukurydzy), grzybów, potraw opartych na fasoli i chili, takich jak frijoles refritos (odsmażana fasola), frijoles negros, moles, albo potraw opartych na fasoli i ryżu. Zazwyczaj dodaje się ją do gotowej potrawy, żeby uniknąć gorzkiego posmaku.

Komosa dobrze komponuje się z kolendrą, limonką, papryką chipotle, serami, czarną fasolą, fasolą pinto, kminkiem, kukurydzą, słoniną, czosnkiem i cebulą. Można ją również łączyć z tortillą, farszami i polewami, quesadillas, huitlacoche, mole, zupami oraz gulaszem. Hiszpanie dodają ją do herbat. Wzbogaca smak potraw zblendowanych: kremu z czarnej fasoli, frijoles refritos, pasztetu, zupy z tortillą, huitlacoche i wielu innych.

Właściwości lecznicze komosy piżmowej

Komosa zapobiega wzdęciom, więc w Meksyku jest dodawana do wielu potraw opartych na fasoli. Meksykańskie matki moczą zioła w mleku i podają je dzieciom jako środek przeciwdziałający pasożytom wewnętrznym. Komosy używa się również w leczeniu czerwonki.

Inne nazwy komosy piżmowej

Pazote, komosa zachodnio-indiańska, meksykańska herbata i jerozolimska pietruszka. Jest również nazywana stinkweed, bean herb, skunkwood, wormseed, sweet pigweed (angielski), mentruz (brazylijski), chau hang (kantoński), mexicanischer traubentee (niemiecki), mirhafu (węgierski), ambrosia (włoski), amenka-xitasou (japoński), katuayamodakam (malajlam), chou xing (mandaryński), sitronmelde (norweski), erva formiqueira (portugalski), epazot (rosyjski), epazote/yerba de Santa Maria (hiszpański), citronmalla (szwedzki), meksika cayi (turecki) oraz cau dau hoi (wietnamski).